Yuba Raj Chaulagain

                                                                                                                          –सि जिन पिङ्ग माओ जेदुङ्गका अमर विचारहरुले अडान, दृष्टिकोण र प्रणाली निश्चित गर्नमा जोड गर्दछन्; जसका तिनवटा आधारभूत सिद्धान्तहरु छन् : तथ्यबाट सत्यको अन्वेषण, जनदिशा र स्वतन्त्रता। नया परिवेशमा हामीले माओका अमर विचारहरुको सारतत्वलाई पार्टी निर्माण र चिनिया विशेषता सहित...

-युवराज चौंलागाईं   प्रमुख चार राजनैतिक दलहरुका बीचमा जेठ २५ गते सोमबार राती १६ बुंदे सहमति भएपछि नेपाली राजनीतिमा नयाँ आशासँगै नयँं विवादको पनि सुरुवात भएको छ । मुलुकमा बिध्वंशकारी महाभूकम्पको त्रास कायमै रहेको र जनताले गहीरो पीडा महसुस गरिरहेको समयमा दलहरुले एकता र आशावादको उपहार जनतालाई प्रदान गरेका छन् जुन आफैंमा राम्रो कुरा हो ।   सीमित प्राप्ती   १६ बुंदे सहमतिले तत्कालीन राजनीतिको गाँठो फुकाएको त छ तर जनताका आम अपेक्षा तथा आन्दोलन र क्रान्तिका एकमुष्ट कार्यभारहरुलाई पुरा गरेको छैन । जनयुद्धका बेला अभिव्यक्त अभिलाषा र जनआन्दोलन तथा पहिलो संबिधानसभा ताका जनतामा छचल्किएको आशाको तुलनामा यो सहमतिलाई एकदमै सीमित उपलब्धी मान्न सकिन्छ । तर, दोश्रो संबिधानसभामार्फत अभिव्यक्त जनमत, सत्तारुढदलहरुको पेलेर जाने रबैया र आन्दोलनका लागि प्रतिकूल समय तथा मनोविज्ञानलाई अलग गरेर यो सम्झौतालाई हेर्न सकिदैन । यो सहमतिको महत्व बुझ्नका लागि पहिलो संबिधानसभा हुँदै २०६९ जेठ २ गते दलहरु बीच भएको सहमति र दोश्रो संबिधानसभा गठन भए लगत्तै कांग्रेस एमाले बीच सम्पन्न ९ बुंदे सहमतिला...

–युवराज चौंलागाईं   आइतवार पौष २१ (२०७१) को नयां पत्रिकामा सभासद एवं एमालेका युवा नेता रवीन्द्र अधिकारीको “माओवादी विघटनको दिशा तिर” पढे पछि केही नलेखी बस्न सकिएन । अर्को कोही आफू भन्दा अग्लो देखियो भने झन् अग्लो देखिन उसको खुट्टा काटेर आफू अग्लो भएको आत्मरती लिने प्रवृत्तिको राम्रो उदाहरण प्रस्तुत लेख हो । एमालेका युवा र सापेक्षित अपेक्षा गरिएका मानिने रवीन्द्रजी बाट यसप्रकारको गलत, हचुवा र सतही विश्लेषण आउनु वाम तथा प्रगतीशील बृत्त मात्र होइन संक्रमण कालीन मुलुकका लागि पनि शुभ संकेत होइन ।  गलत निष्कर्ष   अधिकारीले नेपालमा माओवादी आन्दोलन विघटन भइरहेको गलत र मनोगत निष्कर्ष निकालेका रहेछन्् । विघटन भनेको के हो या त उनलाई राम्रो ज्ञान छैन या भने उनी आफैसंग झुट बोलिरहेका छन् । सारा दुनियालाई थाहा छ आज नेपालका माओवादीहरु संविधान सभामा तेश्रो ठूलो दलको हैसियतमा छन् । उनीहरु प्रमुख प्रतिपक्षी दल पनि हुन् । अधिकारीको दल पहिलो पनि होइन माओवादीकै हाराहारीमा दोश्रो स्थानमा छ । तेश्रो हुनु विघटन हुनु हो भने महोदयको दल पहिल्यै विघटन भइसकेको हुनुपर्ने हो । धांधली, पदको व्य...

–युवराज चौंलागाईं     नेपालमा संघीयताको प्रारम्भिक बहस जहिले र जसरी उठेको भए पनि संघीयतालाई जनसमान्यको मन देखि सत्ता राजनीतिको केन्द्र बिन्दु सम्म पुऱ्याउने माओवादी आन्दोलन नै हो । माओवादीले संघीयताबारे आम आन्दोलन संगठित गर्न सक्नुका पछाडी मूलत: दुई प्रमुख कारणहरु थिए । पहिलो, पृथ्वी नारायण शाहले भौतिक रुपले एकीकरण गरे पनि त्यस यताका नेपाली शासकहरुले बहुसंस्कृति युक्त मुलुकमा भावनात्मक एकीकरणको पहल गर्नै सकेका थिएनन् । त्यसले गर्दा राज्यको केन्द्रमा देखिने भाषा, संस्कृति, परंपरा बाहेकका देशका मौलिक र पुराना सभ्याताहरु क्रमश: बहिष्करण र विलोपिकरणको दिशामा जांदै थिए। माओवादी आन्दोलनको उठानसंगै ती विकेन्द्रीत र शुष्क भावनाहरुमा जागरण आयो । दोश्रो, अविकास र सीमित अवसरहरुको अतिकेन्द्रीकरणले सीमान्त क्षेत्रहरुमा असन्तोषको बीउ रोप्यो, जसलाई माओवादी आन्दोलनले वाणी दियो । संघीयताको पहिलो जग जनसामान्यको भावनासंग जोडिएर र दाश्रो जग तीनको भौतिक आबश्यकतासंग जेलिएर आयो । अनि संघीयताको मुद्दाले सर्वस्वीकृती प्राप्त नगरी बिश्राम लिएन । दोश्रो संबिधान सभाको अस्वभाविक नतिजा पश्चात पनि ...

  Antonio Gramsci 1891-1937       Gramsci's Life and Thought Gramsci's political and social writings occur in two periods, pre-prison (1910-1926) and prison (1929-35).  His pre-prison writings tend to be politically specific, while his prison writings tend to be more historical and theoretical. For a brief overview of Gramsci's life and thought see: An Introduction to Gramsci's Life and Thought by Frank Rosengarten. Gramsci’s Arrest: Letter by Tania Schucht , November 1926 Pre-Prison Political Writings 1910-1926 1916 Newspapers and the Workers * ( Avanti! , 22 December 1916) Men or machines? ( Avanti! , 24 December) 1917 Character * ( Grido del Popolo , 3 March 1917) Notes on The Russian Revolution ( Grido del Popolo , 29 April) The Russian Maximalists ( Grido del Popolo , 28 July) The Revolution Against 'Capital' , * ( Avanti! , 24 November) 1918 One Year of History * (...

–युवराज चौंलागाईं हिजो आज माओवादी आन्दोलनका बारेमा सकारात्मक भन्दा नकारात्मक चर्चाहरु बढी हुन थालेका छन् । असंवेदनशील देखिने नेतृत्व गण, थकित जस्ता कार्यकर्ता पंक्ति र पहुंचविहीन आम समर्थक समूहको कूल योगमा यस आन्दोलनबारे सकारात्मक भन्दा नकारात्मक चर्चाले बढी स्थान पाउनु अनौठो होइन । तर साहित्यको हकमा बरिष्ठ दरिएका माओवादी सर्जकमा आएको स्खलित मनोदशा मात्र यस आन्दोलनको समसामयिक पहिचान होइन, बरु नचिनिएका/नसुनिएका चिन्तक/सर्जकहरुले बिस्तारै आफ्नो धारको रक्षा र मौलिक विकास गरिरहेका छन् भन्ने कुराको पछिल्लो उदाहरण हो युवा उपन्यासकार दीपशिखाको रात फूलेको याम । रात फूलेको याम मूलत: न्याय पूर्ण हिंसाको समर्थन गर्ने प्रगतिशील मानवताबादी उपन्यास हो । उपन्यासले एकातिर हरेक मान्छेको आधारभूत अधिकारको पक्षमा खुला पैरवी गर्छ भने अर्कातिर एउटा मान्छे यदि सिंगो समाजका बहुसंख्यक मानिसहरुको अधिकारको विरुद्ध गएमा दण्डित गरिनु पर्ने तर्क पनि अगाडी सार्छ । सिंगो उपन्यास जनयुद्ध र जनआन्दोलनको पक्षमा दृढता पूर्वक उभिएको मात्र छैन, अपितु त्यस क्रममा भएका घटना क्रमहरुलाई सुन्दरतम् रुपमा प्रस्तुत समेत गरिएक...